Λεμφοίδημα: Τι Είναι Και Πώς Αντιμετωπίζεται

Το λεμφοίδημα αποτελεί ένα πρόβλημα στα πόδια ή στα χέρια που, πέρα από το χαρακτηριστικό πρήξιμο, μπορεί να εκφράζεται με μια σειρά από συμπτώματα για τα οποία θα μιλήσουμε στη συνέχεια. Πρώτα, όμως, θα μάθουμε τι είναι ακριβώς το λεμφοίδημα, ποιοι οι τύποι του και πώς προκαλείται. Ακόμα, θα μιλήσουμε σχετικά με τη διάγνωσή του και τις πιθανές επιπλοκές και, τέλος, θα εξετάσουμε τους τρόπους για τη θεραπεία του, καθώς και το πώς μπορεί να προληφθεί το λεμφοίδημα.

Τι είναι το λεμφοίδημα;

Ως λεμφοίδημα ή στάση της λέμφου στο πόδι ή στο χέρι ορίζεται η διόγκωση της περιοχής που πάσχει λόγω κάποιου νοσήματος του λεμφικού συστήματος (λεμφαγγεία και λεμφαδένες). Η διόγκωση αυτή επιδεινώνεται συνεχώς εξαιτίας του ότι  η λέμφος δεν διοχετεύεται προς τη φλεβική κυκλοφορία. Εμφανίζεται λιγότερο στα άνω άκρα και περισσότερο στα κάτω άκρα, σαν οίδημα λόγω της βαρύτητας. Το οίδημα αυτό με τον καιρό διογκώνεται όλο και περισσότερο, δημιουργώντας μέχρι και δυσκολία στη βάδιση.

466436432

Τι είναι το λεμφικό σύστημα και η λέμφος

Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το λεμφοίδημα άνω και κάτω άκρου, είναι σημαντικό να μάθουμε περισσότερα πράγματα αναφορικά με το λεμφικό σύστημα και τη λέμφο. Στο ανθρώπινο σώμα, εκτός από τις αρτηρίες και τις φλέβες, υπάρχει και ένα τρίτο αγγειακό δίκτυο το λεμφικό σύστημα. Εκτείνεται σε όλο το σώμα και βοηθάει στη μεταφορά της λέμφου από τους ιστούς προς τους λεμφαδένες και, στη συνέχεια, στη φλεβική κυκλοφορία. Η λέμφος είναι ένα διαυγές ορώδες υγρό στο οποίο περιέχονται προϊόντα του μεταβολισμού των ιστών, αλλά κυρίως κατεστραμμένοι επιβλαβείς παράγοντες, όπως μικρόβια. Συγκεντρώνεται στους λεμφαδένες και, αφού ολοκληρωθεί εκεί η διαδικασία αποδόμησης των παραγόντων αυτών, διοχετεύεται στη φλεβική κυκλοφορία.

Αίτια και τύποι λεμφοιδήματος

Τα αίτια τα οποία προκαλούν το λεμφοίδημα ποδιού ή χεριού έχουν άμεση σχέση με την κατηγοριοποίησή του. Οι τύποι στους οποίους διακρίνεται το λεμφοίδημα στο πόδι και το χέρι είναι δύο και είναι οι εξής:

  • το πρωτογενές ή κληρονομικό λεμφοίδημα: Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει εκ γενετής έλλειψη των λεμφαδένων και των λεμφαγγείων. Η νόσος Milroy αποτελεί μια σπάνια μορφή λεμφοιδήματος, η οποία υπάγεται στον τύπο αυτό και εμφανίζεται σε βρέφη.  
  • το δευτεροπαθές ή επίκτητο λεμφοίδημα: Πρόκειται για τον πιο συχνό τύπο, ο οποίος μπορεί να προκληθεί από κάποιον τραυματισμό ή βλάβη του λεμφικού συστήματος. Ο τραυματισμός αυτός ενδέχεται να προκύψει εξαιτίας κάποιας μορφής καρκίνου, όπως του μαστού, ή μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία του. Οι ακτινοβολίες ενοχοποιούνται, επίσης, σε πολλές περιπτώσεις για βλάβες στους λεμφαδένες και τους παρακείμενους ιστούς, ενώ η ομαλή παροχέτευση και λειτουργία του λεμφικού συστήματος μπορεί να διαταραχθούν και εξαιτίας συχνών λοιμώξεων ή συνυπάρχουσας φλεβικής ανεπάρκειας.  

Σε ποια σημεία εμφανίζεται το λεμφοίδημα;

Το λεμφοίδημα μπορεί πρακτικά να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος το οποίο αποτελείται από λεμφαγγεία. Ωστόσο, πιο συχνό είναι το λεμφοίδημα στα κάτω άκρα, λιγότερο συχνά στα άνω άκρα και, σε αρκετές περιπτώσεις, στα γεννητικά όργανα και στον κορμό. Όσον αφορά στα πόδια και τα χέρια, μπορεί να έχουμε ταυτόχρονα λεμφοίδημα και στα δύο πόδια ή χέρια ή μόνο στο ένα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του λεμφοιδήματος;

Το πρήξιμο είναι το πλέον ορατό αποτέλεσμα των βλαβών που περιγράψαμε προηγουμένως, το οποίο μπορεί να είναι ήπιο μετεγχειρητικό που υποχωρεί αργά ή μόνιμο όπως στις κληρονομικές μορφές λεμφοιδήματος. Το οίδημα μπορεί να εκτείνεται από τα δάχτυλα των ποδιών ή των χεριών σε ολόκληρο το άκρο, αλλά συχνά υποχωρεί στον ύπνο και επιστρέφει στη μέση της ημέρας. Πέρα από το πρήξιμο, υπάρχουν και ορισμένα άλλα συμπτώματα της πάθησης, τα οποία είναι τα ακόλουθα: 

  • ξηροδερμία η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να σκληρύνει, αναπτύσσοντας υπερκεράτωση
  • αίσθημα βάρους στα άκρα τις ζεστές ημέρες
  • αίσθημα πίεσης
  • αίσθηση κούρασης των άκρων
  • περιορισμός της κινητικότητας του άκρου
  • συνεχείς λοιμώξεις στο δέρμα
  • πόνος
  • πάχυνση και σκλήρυνση του δέρματος (ίνωση), που όμως αφορούν τις πιο σοβαρές περιπτώσεις λεμφοιδήματος

Διάγνωση

Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η διάγνωση για το λεμφοίδημα, πολλές φορές αρκεί απλώς το ιατρικό ιστορικό του ασθενή και η διενέργεια κλινικής εξέτασης. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει και κάποιες επιπλέον εξετάσεις αφενός για να έχει ακόμα πιο ξεκάθαρη εικόνα του λεμφικού συστήματος του ασθενή και αφετέρου για να μπορέσει να αποκλείσει με βεβαιότητα άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτωματολογία. Οι εξετάσεις οι οποίες βοηθούν σε αυτές τις περιπτώσεις είναι:

  • η λεμφαγγειογραφία
  • η μαγνητική τομογραφία
  • η αξονική τομογραφία
  • το triplex (υπερηχογράφημα) του αγγειακού δικτύου του κάτω ή άνω άκρου

Επιπλοκές λεμφοιδήματος

Το λεμφοίδημα συνδέεται με μερικές σοβαρές επιπλοκές, οι οποίες μπορούν να αποφευχθούν εφόσον η διάγνωση και ο σχεδιασμός του κατάλληλου πλάνου για την αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος στο πόδι ή το χέρι γίνουν άμεσα. Οι επιπλοκές αυτές είναι: 

  • οι λοιμώξεις του δέρματος, των γύρω ιστών ή των λεμφαγγείων (λεμφαγγειίτιδα), οι οποίες μπορεί να προκληθούν ακόμα και μετά από έναν μικροτραυματισμό
  • η μειωμένη λειτουργική ικανότητα του ποδιού ή του χεριού
  • οι εσωτερικές θρομβώσεις, αν και πιο σπάνια
  • το λεμφαγγειοσάρκωμα, το οποίο αποτελεί έναν κακοήθη όγκο που εμφανίζεται πολύ σπάνια

Θεραπεία - Τρόποι αντιμετώπισης

Οι ακριβείς ενέργειες για τη θεραπεία του λεμφοιδήματος εξαρτώνται από μια σειρά παραγόντων, τους οποίους θα εξετάσουμε στη συνέχεια. Η αντιμετώπιση είναι κυρίως συντηρητική, ενώ μπορεί να χρειαστεί επιπλέον θεραπεία με λέιζερ ή χειρουργική σε ορισμένες περιπτώσεις για τις οποίες θα μιλήσουμε παρακάτω.

Συντηρητική θεραπεία

Η θεραπεία του λεμφοιδήματος είναι κατά βάση συντηρητική, όπως είπαμε, και επιτυγχάνεται με φάρμακα που βελτιώνουν τη λειτουργία του λεμφικού συστήματος, με ειδικές κάλτσες ή καλσόν εξωτερικής συμπίεσης και, τα τελευταία χρόνια, με ειδικές μπότες εξωτερικής συμπίεσης. Η διατροφή, καθώς και οι διάφορες ασκήσεις που συστήνει ο φυσιοθεραπευτής, είναι σημαντικοί παράγοντες για την καλύτερη αντιμετώπιση της πάθησης

Συγκεκριμένα, αν πρόκειται για κληρονομικό λεμφοίδημα, η θεραπεία είναι χρόνια. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι σημαντικό να:

  • χρησιμοποιούνται ειδικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης ή μπότες για τα πόδια
  • γίνεται λεμφικό μασάζ, από εξειδικευμένους και έμπειρους φυσικοθεραπευτές
  • λαμβάνεται ειδική φαρμακευτική αγωγή η οποία στοχεύει στη βελτίωση της διαπερατότητας των λεμφαγγείων 

 Αν πρόκειται για μετεγχειρητικό ή μετατραυματικό λεμφοίδημα, ο γιατρός θα συστήσει:

  • χρήση ειδικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης για το πόδι
  • ειδικό γάντι διαβαθμισμένης συμπίεσης για το χέρι
  • λήψη φαρμακευτικής αγωγής με δράση στο τοίχωμα των λεμφαγγείων και στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας τους

Χειρουργική αντιμετώπιση - Χρήση laser

Στην περίπτωση που υπάρχει, επίσης, και φλεβική ανεπάρκεια, την οποία μόνο ένας αγγειοχειρουργός μπορεί να αξιολογήσει, τότε επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί η ανεπάρκεια είτε χειρουργικά είτε με λέιζερ για να βελτιωθεί το οίδημα και να αποφευχθεί ο κίνδυνος θρόμβωσης.

Προληπτικά μέτρα

Ο ρόλος της πρόληψης είναι πάντα εξαιρετικά σημαντικός. Στην περίπτωση του λεμφοιδήματος συγκεκριμένα, υπάρχουν ορισμένα μέτρα πρόληψης τα οποία δεν προλαμβάνουν μόνο το πρήξιμο σε ασθενείς που έχουν αυξημένες πιθανότητες να το εμφανίσουν αλλά μπορούν να μειώσουν την ένταση των συμπτωμάτων ή να αποτρέψουν την εξέλιξη της πάθησης. Στα προληπτικά αυτά μέτρα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται:

  • η σωστή φροντίδα του πάσχοντος άκρου ή της περιοχής (τακτικός καθαρισμός, καθημερινή ενυδάτωση)
  • η χρήση γαντιών, κατά το μαγείρεμα ή την ενασχόληση με τον κήπο για παράδειγμα, ώστε να αποτρέπεται ο κίνδυνος τραυματισμού, καψίματος ή κοψίματος (για τον ίδιο λόγο συστήνεται και η χρήση ξυριστικής μηχανής) 
  • το να μην περπατάει ο ασθενής με γυμνά πόδια
  • το να μην κάθεται σταυροπόδι
  • η αποφυγή άρσης βάρους με το πάσχον χέρι
  • η αποφυγή των πολύ ζεστών και κρύων μπάνιων
  • η αποφυγή ενέσεων ή μέτρησης της πίεσης στο πάσχον άνω άκρο

 

Ο αγγειολόγος-αγγειοχειρουργός Γεώργιος Ι. Ρόκας βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το λεμφοίδημα άνω και κάτω άκρων και να λύσει οποιαδήποτε απορία σας. Επικοινωνήστε μαζί του μέσω τηλεφώνου και κλείστε το ραντεβού σας σε Αθήνα, Ρόδο, Λαμία ή Λάρισα, για την απαραίτητη διάγνωση και τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου αντιμετώπισης. Ο γιατρός χειρουργεί στο Νοσοκομείο Metropolitan Αθήνας, στη Λαμία και στη Λάρισα χειρουργεί στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας και στο νησί της Ρόδου στο EUROMEDICA Ρόδου.

Υπηρεσίες